Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea) to niewielka, wiecznie zielona krzewinka osiągająca do 30 cm wysokości. Jej charakterystyczne pędy nadziemne wyrastają z pachwin pędów podziemnych co pozwala roślinie na stopniowe rozrastanie się i kolonizowanie terenu. Liście borówki brusznicy są nagie, ciemnozielone, brzegiem delikatnie podwinięte, a ich spodnia strona pokryta jest drobnymi gruczołkami. To one odpowiadają za unikalny wygląd i właściwości rośliny.

Kwiaty borówki brusznicy są drobne, białe lub lekko czerwonawe o dzwonkowatym kształcie zebrane w niewielkie grona. Roślina zakwita od maja do lipca, a jej owocowanie przypada na sierpień. W sprzyjających warunkach, zwłaszcza na południu i południowym zachodzie Polski może owocować ponownie we wrześniu, październiku, a nawet w listopadzie. Owoce borówki brusznicy to kuliste jagody – początkowo białe, stopniowo dojrzewające do intensywnie czerwonej barwy. Ich smak jest charakterystyczny – kwaśny, lekko gorzkawy z wyraźną cierpkością. Właśnie te owoce są bogate w witaminy, antyoksydanty oraz cenne związki o działaniu przeciwzapalnym i antybakteryjnym.

Borówka brusznica często bywa mylona z mącznicą lekarską (Arctostaphylos uva-ursi) zwłaszcza przez osoby mniej zaznajomione z roślinnością leśną. Podstawową różnicą między tymi gatunkami jest sposób wzrostu – mącznica płoży się po ziemi, a jej liście na spodzie mają widoczną siateczkę przewodzącą (nerwację). Owoce mącznicy w przeciwieństwie do soczystych owoców brusznicy są białawe w środku i mają mączystą konsystencję.

Naturalnym środowiskiem borówki brusznicy są lasy iglaste i mieszane, zarośla oraz wrzosowiska. Preferuje ona gleby kwaśne, piaszczyste i dobrze przepuszczalne. Roślina ta jest niezwykle odporna na trudne warunki atmosferyczne, co sprawia, że doskonale przystosowała się do chłodniejszych stref klimatycznych. Borówka brusznica odgrywa istotną rolę w ekosystemach leśnych – jej owoce stanowią pokarm dla wielu zwierząt w tym ptaków i ssaków, które przyczyniają się do rozsiewania nasion.

W medycynie ludowej borówka brusznica od wieków była ceniona za swoje właściwości zdrowotne. Napary i odwary z liści wykorzystywano w leczeniu infekcji dróg moczowych oraz jako środek moczopędny i odkażający. Owoce bogate w witaminę C i polifenole były stosowane jako naturalny środek wspomagający odporność i łagodzący dolegliwości przewodu pokarmowego. Współczesna fitoterapia wciąż docenia borówkę brusznicę wykorzystując jej ekstrakty w preparatach o działaniu antybakteryjnym, przeciwzapalnym i wzmacniającym organizm.

Liście i owoce borówki brusznicy

Liście i owoce borówki brusznicy (Folium et Fructus Vitis idaeae) są cennymi surowcami wykorzystywanymi w ziołolecznictwie. Suszone liście można znaleźć w aptekach oraz sklepach zielarskich gdzie dostępne są w opakowaniach o różnej wadze. Zbiera się je w okresie kwitnienia rośliny lub na początku tego procesu, a także w trakcie zbioru owoców.

Dojrzałe, jędrne owoce najpierw suszy się w temperaturze pokojowej, aż zaczną się marszczyć. Następnie dosusza się je w piekarniku nagrzanym do 80°C, aby zachować ich właściwości. Liście natomiast wymagają delikatniejszego suszenia w temperaturze 20–30°C. Po wysuszeniu zarówno owoce jak i liście należy zmielić, aby ułatwić ich dalsze wykorzystanie.

Skład chemiczny borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea)

Liście tej rośliny są bogate w glikozydy fenolowe, takie jak arbutyna i metyloarbutyna, a także zawierają związki flawonoidowe, np. izokwercetynę. Dodatkowo znajdują się w nich garbniki katechinowe w ilości około 12%, kwasy organiczne (w tym kwas chinowy), triterpeny, sole mineralne – szczególnie duże ilości manganu – oraz witaminy.

Owoce borówki brusznicy charakteryzują się wysoką zawartością witamin: witamina C występuje w ilości 16 mg na 100 g, witamina A – 120 j.m., witamina P – 460 mg, witamina B1 – 20 µg, a witamina B2 – 70 µg. W składzie owoców znajdują się również cukry (8,17%), kwas jabłkowy (2,06%), sole mineralne (0,35%) – w tym potas, wapń, żelazo, fosfor i mangan – a także pektyny (0,63%), garbniki, pochodne kwasu salicylowego, kwas cytrynowy oraz octowy.

Działanie i zastosowanie borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea)

Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea) to roślina o szerokim spektrum działania prozdrowotnego, od dawna wykorzystywana w ziołolecznictwie. Jej liście wykazują właściwości podobne do liści mącznicy lekarskiej, co sprawia, że znajdują zastosowanie przede wszystkim w leczeniu schorzeń układu moczowego i pokarmowego. Mają one działanie moczopędne, co wspomaga usuwanie toksyn z organizmu oraz przeciwdziała zatrzymywaniu płynów. Ponadto działają silnie odkażająco, skutecznie eliminując bakterie i inne patogeny, które mogą powodować infekcje dróg moczowych oraz problemy trawienne.

W składzie liści borówki brusznicy znajdują się glikozydy fenolowe, takie jak arbutyna i metyloarbutyna, które podczas przemian metabolicznych rozpadają się na glukozę i hydrochinon. Hydrochinon jest silnym związkiem o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym i pierwotniakobójczym, dzięki czemu ekstrakty z liści borówki pomagają w walce z zakażeniami układu moczowego, w tym z zapaleniem pęcherza. Substancje czynne zawarte w liściach działają również rozkurczowo, łagodząc napięcie mięśni gładkich dróg moczowych i jelit, co przynosi ulgę w stanach skurczowych i bólach brzucha.

Borówka brusznica

Borówka brusznica wykazuje także działanie przeciwbiegunkowe i przeciwzapalne, dlatego napary i odwary z liści stosuje się w przypadku problemów żołądkowo-jelitowych, takich jak biegunki czy niestrawność. Dzięki zawartości garbników roślina ta pomaga w regulacji pracy jelit, wspiera florę bakteryjną i zapobiega nadmiernemu namnażaniu szkodliwych mikroorganizmów. Jej właściwości żółciopędne wspomagają trawienie tłuszczów i poprawiają funkcjonowanie wątroby, co czyni ją cennym surowcem w naturalnym wspieraniu pracy układu trawiennego.

Dodatkowo borówka brusznica działa przeciwkrwotocznie, co oznacza, że może być stosowana w celu hamowania drobnych krwawień, zwłaszcza z przewodu pokarmowego. Właściwości te wynikają z obecności garbników i flawonoidów, które wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i poprawiają ich elastyczność. Dzięki temu preparaty z borówki brusznicy znajdują zastosowanie nie tylko w leczeniu infekcji układu moczowego i problemów trawiennych, ale również w profilaktyce zdrowia naczyń krwionośnych.

Regularne stosowanie borówki brusznicy w postaci naparów, ekstraktów lub kapsułek może wspierać organizm w walce z infekcjami, regulować pracę układu pokarmowego oraz przyczyniać się do lepszego funkcjonowania wątroby i dróg żółciowych. Ze względu na silne właściwości antybakteryjne i antyseptyczne, roślina ta jest ceniona zarówno w medycynie naturalnej, jak i we współczesnej fitoterapii jako skuteczne wsparcie w walce z wieloma schorzeniami.

Napary i nalewki z borówki brusznicy:

Owoce i liście borówki brusznicy mają szerokie zastosowanie w fitoterapii. Wspierają organizm przy infekcjach i stanach zapalnych dróg moczowych, wspomagają leczenie kamicy nerkowej, skąpomoczu, a także zaburzeń trawiennych, takich jak biegunka czy niestrawność. Pomocne są również w przypadku chorób zakaźnych oraz gorączki.

Napar z liści
Aby przygotować napar, należy zalać dwie łyżki suszonych liści dwoma szklankami wrzątku, odstawić na pół godziny, a następnie przecedzić. Zaleca się spożywanie 100 ml naparu 4-6 razy dziennie. W przypadku niemowląt dawkowanie zależy od masy ciała:

  • 3 kg – 4-5 ml
  • 4 kg – 5-6 ml
  • 5 kg – 7 ml
  • 7 kg – 10 ml (3-4 razy dziennie)

Dzieciom zaleca się:

  • 9-10 kg – 12-13 ml
  • 15 kg – 21 ml
  • 21 kg – 30 ml
  • 24 kg – 35 ml
  • 32 kg – 45 ml
  • 42 kg – 60 ml
  • 54 kg – 77 ml (3-5 razy dziennie)

Nalewka z liści
Pół szklanki suszonych i rozdrobnionych liści należy zalać 400 ml wódki i odstawić na dwa tygodnie do maceracji, następnie przecedzić. Stosować doustnie 4 razy dziennie po 10 ml rozcieńczonych w 50 ml wody. Zewnętrznie można nią przemywać skórę tłustą i trądzikową oraz zmiany skórne, takie jak owrzodzenia, rany, oparzenia, odparzenia, liszaje i opryszczki.

Napar, odwar i nalewka z owoców
Działają one przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, moczopędnie oraz łagodzą biegunkę i gorączkę.

Nalewka z owoców
Pół szklanki zmielonych suszonych owoców należy zalać 400 ml wódki i odstawić na 14 dni. Po przecedzeniu spożywać 3-4 razy dziennie po 15 ml w 50 ml wody. W przypadku dzieci dawkowanie zależy od masy ciała:

  • 23 kg – 4-5 ml
  • 32 kg – 6-7 ml
  • 42 kg – 9 ml
  • 54 kg – 11-12 ml (3-4 razy dziennie w 50 ml wody)

Napar z owoców
Dwie do trzech łyżek suszonych owoców należy zalać 400 ml wrzącej wody, odstawić na 20 minut, przecedzić. W przypadku braku problemów trawiennych można dosłodzić miodem. Spożywać 3-4 razy dziennie po 150-200 ml. Jeśli przygotowujemy odwar, należy gotować owoce przez 3-5 minut. Dzieciom podaje się od 50 do 150 ml w zależności od wieku. Dla niemowląt dawkowanie wynosi:

  • 3 kg – 8 ml
  • 4 kg – 11 ml
  • 5 kg – 14 ml
  • 7 kg – 20 ml (3-4 razy dziennie w przypadku zaburzeń trawiennych i biegunki)

Owoce borówki brusznicy świetnie nadają się do przygotowania dżemów, konfitur, soków i syropów.

Suplementacja borówki brusznicy

Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea) jest ceniona za swoje właściwości zdrowotne, głównie wspierające układ moczowy, trawienny i odpornościowy. Suplementacja jej ekstraktów, liści oraz owoców może być stosowana zarówno profilaktycznie, jak i wspomagająco przy różnych dolegliwościach.


Forma suplementacji

  1. Ekstrakt z owoców i liści – dostępny w postaci kapsułek, tabletek lub płynnych wyciągów.

  2. Suszone liście i owoce – do przygotowywania naparów, odwarów i nalewek.

  3. Sok z borówki brusznicy – naturalne źródło antyoksydantów, wspomaga układ moczowy.

  4. Proszek z owoców – do dodawania do koktajli i napojów.

  5. Nalewka – skoncentrowana forma zawierająca substancje aktywne.


Suplementy diety z borówką brusznicą

PlantExtrakt Merisor Borówka brusznica

PlantExtrakt Mladite de Merisor

Cemon Artro fee

Cemon Disbio fee

Cemon Porose fee


Korzyści zdrowotne suplementacji

Wsparcie układu moczowego – działa moczopędnie, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
Regulacja trawienia – pomaga przy niestrawności i biegunce.
Wspomaganie odporności – zawiera flawonoidy i witaminę C.
Działanie przeciwutleniające – neutralizuje wolne rodniki.
Poprawa zdrowia skóry – stosowana zewnętrznie pomaga przy trądziku i stanach zapalnych skóry.


Przeciwwskazania i środki ostrożności

⚠️ Nie zaleca się długotrwałego stosowania liści borówki ze względu na obecność arbutyny, która w nadmiarze może podrażniać nerki.
⚠️ Osoby z chorobami nerek powinny skonsultować suplementację z lekarzem.
⚠️ Nie stosować u dzieci poniżej 3. roku życia bez konsultacji z pediatrą.
⚠️ Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny zachować ostrożność.

Borówka brusznica to cenny składnik suplementacji wspierający zdrowie, jednak warto stosować ją z umiarem i zgodnie z zaleceniami.