Drzewko bonsai potoczna nazwa drzew i roślin uprawianych w pojemnikach, ale w taki sposób żeby wyglądały na rosnące w środowisku naturalnym. Kultywowanie bonsai jest bardzo artystycznym hobby. Jest to też przykładem japońskiego szacunku do istot żywych, których wyrazem jest poczucie piękna. Bonsai to coś więcej niż uprawa kwiatów doniczkowych, ponieważ wymaga znacznie większego zaangażowania zarówno fizycznego jak i emocjonalnego. Najstarsza wzmianka o bonsai słowo pojawia się w poemacie w połowie XIV wieku, ale dopiero około trzy wieki później ludzi zaczęli używać tej nazwy regularnie. Wczesne bonsai można zobaczyć na obrazie datowanym na 1309 rok.

W dawnych czasach bonsai były zazwyczaj trzymane przez arystokratów, księży i innych wysoko postawionych ludzi, ale już około XVII wieku również ludzie z niższych klas zaczęli je hodować również w swoich domach. W 1868 zakończył się trzystu letni okres izolacji Japonii i kraj kwitnącej wiśni otworzył się na kraje zachodnie. Bonsai  zaczęło być doceniane jako obiekt sztuki. Wiele osób zaczęło je hodować i traktować nie tylko jako swoiste hobby, ale także jako środek artystycznego wyścigu.

W obecnych czasach bonsai nadal cieszy się stosunkowo dużą popularnością i jest ważną częścią kulturowej i artystycznej tradycji Japonii. Na przykład już 1989 roku w mieście Omiya leżącego w prefekturze Saitama  odbyła się Światowa Konwencja Bonsai, na której zebrało się 1200 osób z 32 krajów z całego świata. To ona była swoistym przyczynkiem do stworzenia organizacji, która była siłą napędową popularyzacji drzewka bonsai na całym globie. Stowarzyszenie organizuje międzynarodowe konwencje raz na około cztery lata od momentu zebrania  w Omiya.

Drzewko bonsai i jego rodzaje.

Tak naprawdę każdy rodzaj drzewa lub krzewu może być użyty do stworzenia drzewka bonsai. W istocie każda roślina, która może być uprawiana w małym pojemniku może być uprawiana jako drzewko bonsai. Najpopularniejszym drzewem iglastym jest niewątpliwie sosna (najczęściej drobnokwiatowa) nieco mniej świerk biały (Conica), jałowiec płożący, cyprysik oraz modrzew. Zaś z drzew liściastych najczęściej spotkamy klona (najczęściej palmowego), ponieważ niektóre z nich posiadają liście zmieniają kolor w zależności od pór roku. Często spotkać możemy też dąb, brzozę, buka, śliwkę, wiśnię (najczęściej piłkowaną) oraz wiąz. Te drugie ze względu na to iż jak wiadomo jest ono głęboko zakorzenione w kulturze Japonii oraz za względu na kwiaty jakie wydaje wczesną wiosną. Poza tym do wyboru mamy jeszcze drzewka owocowe. I w tym przypadku prym wiodą jabłoń, pigwa, glicynia, granat właściwy, azalia i persymona. Zresztą w krajach innych niż Japonia do stworzenia drzewka bonsai hodowcy wybierają takie odmiany roślin, które najlepiej sprawdzają się w danym klimacie. Drzewka bonsai mogą być wysokie na metr jaki i być tak małe aby zmieścić się w czyjejś dłoni. Do najczęściej wybieranych krzewów należą zazwyczaj: kosodrzewina, azalia, irga pozioma, różanecznik, oczar czy też pigwowiec. Jeśli chodzi o rośliny doniczkowe to prym wiodą tu bez wątpienia cytrusy, oliwka, granat, hibiskus, fikus, mirt, gardenia, fuksja oraz wiele wiele innych.

Rośliny na bonsai można kupić w centrum ogrodniczym lub dużym sklepie z roślinami tropikalnymi (domowymi), najlepiej jednak zarobić zakupy w specjalistycznym sklepie bonsai – rośliny na pewno będą droższe, ale podczas zakupu uzyskamy fachową wiedzę.

BONSAI
bon – pojemnik,  sai – drzewo

Wiele odmian drzew posiada swoje zminiaturyzowane odbicie. Mowa tu oczywiście o tak zwanych czarcich miotłach, których przyrost roczny kształtuje się nawet od 5 mm długości. Moim zdaniem doskonały wybór na oryginalne drzewko bonsai. Nie dość, że jest to miniatura rzadszej odmiany to znaczy świerka ajańskiego to jeszcze w postaci drzewka bonsai. Można powiedzieć trzy w jednym.

Drzewko bonsai w zależności od kształtu możemy podzielić na kilka kategorii, ale należy tu pamiętać, że każde z nich musi wyrażać swoją indywidualność. Każde musi rosnąć swobodnie bez szczególnego dopasowywania poszczególnych gałęzi dzięki czemu możliwe jest osiągnięcie najpiękniejszego i zrównoważonego artystycznie egzemplarza.

Podobnie jak ludzie dobierają sobie ubrania także sztuka jest dobrać odpowiednia doniczkę do wybranego przez nas drzewka. Doniczka powinna być dopasowana pod względem wielkości, kształtu i koloru.

Proces hodowania bonsai wymaga cały czas kontrolowania jego kształtu. Czasami trzeba niektóre z gałęzi ukierunkować za pomocą drutów lub całkowicie usunąć. Można by pomyśleć, że to okrutne, ale te kroki są niezbędne, aby zachować zdrowe drzewko w doniczce.
Drzewa mają oczywiście własne życie i powinny rozwijać się zgodnie z prawami natury, a więc nigdy nie może być tak, że jest ono całkowicie kontrolowane przez człowieka. Kluczem do sukcesu jest to aby doceniać godność każdej żywej istoty w tym także i drzew i traktować je z miłością i szacunkiem na jakie notabene zasługują. Najstarsze drzewa są przekazywane z pokolenia na pokolenie, a często wraz z nimi przekazywane jest to oddanie się swoistemu hobby.

W przeciwieństwie do innych dzieł sztuki nie ma czegoś takiego w hodowli bonsai jak „Wykonało się”. Ponieważ drzewko nadal żyje proces opieki nad nim nazywany jest sztuką bez końca. Dla wielu entuzjastów ta właśnie ponadczasowość sprawia, że posiadanie bonsai jest cenniejsze i bardziej wartościowe.

Należy tu wspomnieć, że formowania drzewek bonsai z pewnością nie można nauczyć się w kilka tygodni. Bonsai jest to sztuka połączona z bardzo skomplikowaną techniką tworzenia drzew karłowych w oparciu o wieloletnie doświadczenie oraz zrozumienie otaczającego nas świata przyrody. Jest to swojego rodzaju przygoda trwająca niekiedy do końca życia. Do zabiegów mających na celu zmianę wyglądu naszego drzewka możemy zaliczyć:

• drutowanie w celu nadania poszczególnym gałęziom określonego kierunku i wielkości. Najważniejsze jest, aby drutować od najgrubszej do najcieńszej części pędu, a te druty, które zaczynają wrastać w korę należy jak najszybciej usunąć.
• przycinanie pędów i gałęzi stosowane jest w celu symulowania rośliny do szybszego wzrostu o odbudowy obciętych pędów oraz do nadania mu oczekiwanego kształtu,
• sadzenie w płaskich przystosowanych do tej sztuki donicach.

Warto pamiętać, że gdy przycinamy część nad ziemną, musimy także przyciąć korzenie! Grube konary i korzenie przycina się podczas okresu spoczynku, mniejsze pędy i liście – w sezonie.

Jeśli już pragniemy rozpocząć przygodę z bonsai to najlepszym początkowym wyborem jest drzewko o fantazyjnie wygiętym i nietypowym kształcie. Te rośliny, które wydają nam się brzydkie często okazują się idealnym materiałem na nasze drzewko w pojemniku. Zawsze dobierajmy specjalne płaskie doniczki do tego dostosowane! To bardzo ważne. Doniczka doda naszemu drzewku bonsai charakteru oraz co ważniejsze jest jego wręcz nieoderwalną częścią dodającą efektu i urody. Polecam w szczególności doniczki gliniane lub kamienne. Jaka doniczka jest najbardziej odpowiednia do naszego drzewka? Optymalną wysokość (głębokość) doniczki określamy na podstawie średnicy pnia. Te dwie wartości muszą być do siebie zbliżone. Jeśli hodujemy drzewko mające prosty pień to można tu zastosować doniczkę kwadratową, natomiast w innym przypadku polecana jest doniczka owalna.
Według kształtu rozróżniamy kilka rodzai drzewka bonsai:

Drzewko bonsai ma przypominać z kształtu zminiaturyzowane drzewo – to podstawa. Przy jego hodowli należy ściśle przestrzegać odpowiednich proporcji.

Bankan – pień w kształcie litery S z poziomo rosnącymi gałęziami,
Bunjingi – prosty, lekko pochylony pień bez dolnych gałęzi, jedynie zaś z koroną na jego czubku,
Chokkan – wyprostowany, pionowy i zarazem regularny pień,  gałęzie poprzycinane w formie piramidy w wszystkich kierunkach,
Fukinagashi – drzewko wygląda jakby było non stop smagane wiatrem, pochylony pień i zgdonie z wiejącym wiatrem ukierunkowane gałęzie,
Hokidachi – drzewko uformowane w kształcie miotły, pień prosty i pionowy, gałęzie im wyżej tym coraz krótsze,
Ikadabuki – lasek drzewek będących tak naprawdę gałęziami pionowo wyrastającymi z poziomo zakopanego pnia głównego,
Ishizuke – forma bonsai wyrastająca wprost z kamienia,
Kengai –  jest to tak zwany styl kaskadowy, w którym pień jest poskręcany i spływający niczym wodospad z góry na dól. Konieczne jest tym przypadku postawienie drzewka tak, aby gałęzie mogły rosnąć często poniżej doniczki. Wierzchołek musi się znajdować poniżej dna pojemnika,
Moyogi – nieregularna forma wzniesiona,
Negari – forma drzewka, które ma obnażone korzenie, a kształtem przypomina styl Kengai,
Nejikan – falista forma pnia oraz korony,
Netsunagari – wiele powykrzywianych drzew,
Sambamiki – pień drzewka jest przepołowiony z odsłoniętą korą w miejscu przecięcia,
Sambon yose – trzy odrębne pnie w jednej doniczce,
Sekijoju – forma bonsai z korzeniami porastającymi skałę,
Shakan – pień prosty i pochylony gałęziami poziomo w stosunku do podłoża,
Soju – dwa pnie o róznej średnicy w jednej doniczce,
Sokan – to forma bonsai, która ma tylko dwa pnie. Ważne jest aby pierwsza dolna gałąź niższego pnia wyrastała wyrastała niżej niż pierwsza dolna gałąź pnia wyższego. Gałęzie nie mogą się krzyżować.
Yamayori – mały lasek przynajmniej 9 drzew. Zawsze jest to nieparzysta liczba drzewek.
Yose-uye – drzewko bonsai w kształcie małego lasku złożonego tak naprawdę z kilku drzewek.